SERCAN DİNÇ / milliyet.com.tr

Yüksek İnşaat Mühendisi Adnan Doğan, patentli ve tescilli sismik izolatör olan ‘Deprem Fatihi’ ile ilgili merak edilenleri milliyet.com.tr için yanıtladı.

‘Deprem bölgesi olan Türkiye’de İzolatörlerin önemi nedir?’ sorusuna yanıt veren Doğan, “Deprem hareketleri, yapının ağırlığı oranında yapıya yatay dinamik kuvvet olarak yansır. Depremde yapı merkezkaç kuvvetine maruz kalarak elipsial bir hareket yapar.Yıldız çizer gibi keskin çizgilerle geri dönüş yapar. Bu da yapının burkularak yıkılmasına sebep olur” dedi.

Betonarme, inşaat çeliği ve betonun birleşmesiyle meydana geldiğini belirten Doğan, “Aslında bu çok ideal bir malzeme değildir. Deprem anında beton gevrek bir malzeme olduğu için kırılmaktadır. İnşaat çeliği ise sünmektedir, Elastik değildir. Deprem anında basınç ve çekme özelliklerini kısmen kaybederler. Sarım (Etriye)Demirleri uygulamada yanlış yapıldığı için taşıyıcı kolonların daha çabuk ufalanmasına sebep olmaktadır” açıklamasını yaptı.

Doğan, “Deprem anında yapı merkez kaç kuvvetine maruz kaldığı için, Temel’in bastığı zeminde; emniyet gerilme yığılması oluşmaktadır.Zemin emniyet gerilmesine yakın yük yüklendiği zaman, bu sağlam yapıyı da yıkar. Bu sebeplerden dolayı deprem izolatöru kullanılması gerekir” ifadelerine yer verdi.

“7.5 BÜYÜKLÜĞÜNDEKİ DEPREMDE ÇAY BARDAĞI BİLE DEVRİLMEDİ”

“Deprem Fatihi”nin deprem kuvvetlerinin yapıya tesirini %99 sönümleyen bir cihaz olduğunu açıklayan Doğan, “Herhangi bir depremde yapıya 100 kilogramlık bir kuvvet vuruyorsa, bunu 1 KG’ın altına indirmektedir. Son yaptığımız 7.5 büyüklüğündeki deprem deneyinde, üç katlı yapıda çay bardağı bile devrilmemiştir. Deprem Fatih’i yapıyı depremden koruduğu gibi yapının bastığı zemini de korumaktadır. Yapıdaki merkezkaç kuvvetini ve salınımı Engellediği için temel altındaki zeminde de emniyet gerilmesi yığılmasını önlemektedir. Yapıda herhangi bir açı ile esneme olmadığı için yapı çerçevesini kıracak ikinci derece momenti de engellemektedir. 18 yıllık bir çalışmanın ürünü olan “Deprem Fatihi” İTÜ ARI TEKNOKENT’in özel kabul ettiği bir projedir” dedi.

“Deprem Fatihi”nin kullanımında kat sınırlamasının olmadığını belirten Doğan, “İnşaat mühendisi meslektaşımızın tasarlayacağı maksimum yükseklikteki bir yapıyı beş kat emniyetle taşımaktadır. Deprem Fatihinin ömrü iki bina ömrü kadardır. Bakımı kolaydır. Hiçbir ithal malzeme, bilgi ve yazılıma ihtiyaç duyulmayan bir üründür. %100 yerlidir” açıklamasını yaptı.

DİĞER İZOLATÖRLERDEN FARKI

Nükleer santralleri depremden koruduğunu belirten Doğan, ‘Deprem Fatihi’nin diğer izolatörlerden farkının ise şöyle açıkladı:

Yapı kat yüksekliği ve sönümleme oranları sınırlı olan eski nesil sürtünmeli izolatörler, zamanının çok kıymetli çalışmalarıdır. İnşaat mühendislik projelerinin çözümlerinde çok değerli katkıları olmuştur. Bu izolatörler sürtünme esasına göre çalışırken, deprem fatihi sürtünmesiz çalışır.

“CİHAZ KULLANIMA HAZIR”

Cihazın kullanıma hazır olduğunu belirtirken ABD, Avrupa ve Türkiye gibi ülkelerden patentlerinin de alındığını sözlerine ekledi.