Anadolu Selçuklu Devleti’nin parçalanmasından sonra Bizans egemenliğine giren, Maltepe’nin de içinde bulunduğu yörenin yeniden ele geçirilmesi ikinci Osmanlı padişahı Orhan Gazi döneminde gerçekleştirilmiştir.
Tarihlerde bu bölgeyi fethedenlerin, her biri bir aşiret beyi olan, Osman Gazi’nin silah arkadaşları Akça Koca, Konur Alp ve Gazi Abdurrahman olduğu belirtilir. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Akça Koca’dan söz ederken fetihleri de şöyle özetler:
“Akça Koca, Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda hizmeti görülen aşiret beylerinden olup Osman Gazi’nin silah arkadaşlarından idi; takriben 1320 senesinde İzmit ve havalisini işgale memur olmuştur. Akça Koca Sakarya mıntıkasına ve İzmit taraflarına yaptığı akınlarla buralarda bazı kaleleri elde etmiş, Ayan gölü (Sapanca gölü) tarafındaki palangayı alarak kendisine karargah yapmış ve daha sonra Ermeni pazarı ve Kandıra’yi zaptetmiş ve aşiret beylerinden Konuralp ile Aydos ve Şamandıra’yi almışlardır. Şamandıra kalesi Akça Koca’ya mülk olarak verilmiştir. İzmit ile Üsküdar arasındaki bütün Türk muvaffakiyetleri bu Akça Koca ile Gazi Abdurrahman’ın faaliyetleri sayesinde temin edilmiştir.”(Osmanlı Tarihi,c.l,s.551) Akça Koca ile Gazi Abdurrahman’ın Samandıra ve Aydos kalelerini alıp bu bölgeyi ele geçirmeleri 1327 yılına rastlamaktadır.
Bölgenin yerleşim düzeni, yöreye egemen tepelerde yapılmış kaleler çevresinde tarımla uğraşan birimlerin oluşması biçiminde geliştiği için , askeri gücü temsil eden Şamandıra ve Aydos kalelerinin tekfur adı verilen beylerinin egemenliğinin kırılmasıyla Maltepe ve yöresi de Türklerin eline geçmiş oluyordu.
Nitekim Bryas Sarayı’nın Bizans imparatoru Theophilos (829-842) zamanında yapıldığı düşünülürse, Küçükyalı-Maltepe yöresinin önemli bir yerleşim alanı olduğu açıktır. Yine Theophilos’un sarayın çevresinde bahçeler yaptırdığı, su yolları açtırdığı bilinmektedir. Bu ise tepelerden denize doğru inen düzlüklerde tarım yapıldığı göstermektedir. Şamandıra ve Aydos kaleleri alındıktan sonra da bu yerleşim düzeni sürmüştür.
Türk akıncılarının 1320’den sonra Kocaeli yarımadasını fethedişlerini anlatan Osmanlı tarihçileri, Samandıra ve Aydos kalelerinin alınışına özel olarak yer verirler. Bunun nedeni, önce de belirtildiği gibi, bu iki kalenin fethiyle İstanbul’un Anadolu yakasının Türk egemenliğine geçmesidir. Yine tarihçilerin anlattıklarından çevre köylerin, kuşkusuz en başta yerleşim merkezi Maltepe’nin güvenliğinin Türklerce sağlandığını öğrenmekteyiz.
